Porozumienie bez Przemocy (NVC) to życiowa postawa, podejście do ludzi i świata, budowane na takich założeniach:

1. Wszyscy ludzie mają takie same potrzeby. Potrzeby są uniwersalne - choć w danej chwili nie wszystkie są tak samo ważne. Mamy różne sposoby zaspokajania swoich potrzeb i tutaj pojawiają się konflikty.
2. Uczucia są informacją o zaspokojonych i niezaspokojonych potrzebach. Uczucia mogą być stymulowane przez zachowanie i słowa innych ludzi, lecz nie one są ich przyczyną.
3. Ludzie nie działają przeciwko innym lecz dla zaspokojenia swoich potrzeb.
4. Ludzie się zmieniają.
5. Pokój i wojna rodzą się w moim sercu. Świat jest taki, jaki myślę, że jest.
6. Świat jest w obfitości - pełen sposobów na zaspokajanie potrzeb.
7. Jesteśmy współzależni - ludzie chcą współpracować.
8. Ludzie chętnie przyczyniają się do dobra innych i robią to chętnie, jeśli mają wybór i czynią to z własnej woli.
9. Ludzie mają zasoby.  Czasem nie mają do nich dostępu.
10. "Nie mogę" nie istnieje. Istnieje: "nie chcę", "jeszcze nie wiem, jak..."
11. Odpowiadam za: swoje myśli, uczucia, szukanie sposobów na spełnianie potrzeb.
12. Zawsze mam wybór.
13. Ból jest częścią życia, cierpienie jest opcjonalne.
14. TAK i NIE mogą być początkiem dialogu.
15. Możesz mieć rację lub możesz mieć relację. Ty dokonujesz wyboru. Twoja świadomość daje ci wybór.
16. Empatia i otwartość są wyborem. Wszyscy ludzie mają zdolność do empatii, choć nie zawsze wiemy jak znaleźć do niej dostęp.

Słowo wstępu

Szkoła z założenia jest miejscem, w którym kształcimy młodych ludzi. Chcemy pracować tak, aby wykształcenie, będąc przekształceniem nie zniekształcało. BIerzemy pod uwagę CAŁEGO człowieka. Nie tylko jego intelekt, sprawność w „nabywaniu wiedzy”, ale także emocje - uczucia i potrzeby, z którymi każde dziecko przychodzi do szkoły. Każdego dnia. Uczucia i potrzeby. I jednocześnie zadajemy sobie pytanie - jakie są nasze - nauczycieli, rodziców -  uczucia i potrzeby?

Podejście, które praktykujemy (i wciąż się go uczymy) w szkołach FILOMATY, zostało stworzone i uporządkowane przez Marshalla Rosenberga, psychologa i mediatora. Rosenberg przez nazwę „Porozumienie bez Przemocy” nawiązał do filozofii Gandhiego - opartej na szacunku dla ludzi i na rozumieniu ich potrzeb. Jest to sposób porozumiewania się, w którym przede wszystkim chodzi o empatyczną komunikację - taką życiową postawę.

Kim był Marshall Rosenberg?

Dr Marshall Rosenberg – psycholog kliniczny, znany na całym świecie mediator, założyciel Center for Nonviolent Communication, międzynarodowej organizacji zajmującej się przywracaniem pokoju i mediacjami w oparciu o stworzone przez niego podejście zwane „Porozumieniem bez Przemocy” (PBP). Opracowany przez Rosenberga model PbP jest praktycznym narzędziem pokojowego rozwiązywania konfliktów i budowania współpracy wszędzie tam, gdzie są ludzie: w przedszkolach, szkołach, przedsiębiorstwach, w służbie zdrowia, wśród duchownych, członków rządów i instytucjach w ponad 35 krajach na świecie. Prostota tej filozofii i jej głębokie działanie często zaskakuje!  Porozumienie bez Przemocy pomaga zbudować otwarte, szczere relacje z partnerem, dzieckiem, przyjaciółmi, krewnymi, współpracownikami i innymi osobami, a konflikty rozwiązywane są tak, aby poprzez wzajemne zrozumienie uczuć i potrzeb skłóconych osób, wyeliminować lub co najmniej złagodzić wszelkie formy agresji i znaleźć rozwiązanie akceptowane przez wszystkie strony.

Porozumienie, czyli co?

Marshall Rosenberg zwracał uwagę na to, jak język „przemocy”, inaczej język krytyki i ocen, wpływa na nasze relacje, utrudnia kontakt i docieranie do tego, co dla nas ważne. W zamian zaproponował sposób komunikowania, który unika słownej agresji i opiera się na obserwacji, na kontakcie z własnymi uczuciami, wyrażaniu potrzeb i formułowaniu próśb.

Porozumienie składa się z mówienia i słuchania. Mówienia do ludzi, zamiast o ludziach, słuchania siebie i innych. Porozumienie Bez Przemocy pomaga słuchać tak, że dzieci mają ochotę mówić i mówić tak, że dzieci czują się naprawdę usłyszane i wtedy chcą szukać sensownych rozwiązań – dla siebie i innych. A to oznacza: MNIEJ NIEPOROZUMIEŃ. MNIEJ FRUSTRACJI. WIĘCEJ ROZWIĄZAŃ. WIĘCEJ RADOŚCI.

Porozumienie Bez Przemocy jest czymś więcej, niż skuteczną strategią rozmowy. Jest życiową postawą, umożliwiającą tworzenie sytuacji, w których każdy uczestnik coś zyskuje. To sposób komunikacji, który polega na szanowaniu uczuć i potrzeb zarówno własnych, jak i innych ludzi i zaspokojenia ich w sposób, który unika wywierania nacisków, szantażu emocjonalnego, wymuszania pewnych zachowań przy pomocy gróźb i kar. Porozumienie bez Przemocy jest drogą empatii, drogą do piękniejszego życia, opartego na życzliwych relacjach z ludźmi.

Co to znaczy praktycznie dla FILOMATY? Najważniejszą wartością jest dla nas CZŁOWIEK. Punktem wyjścia dla naszych działań są relacje międzyludzkie. W kontakcie z dziećmi i rodzicami stawiamy na rozmawianie, zamiast mówienia. Na relacje, nie racje. I tu właśnie wsparciem jest Porozumienie bez Przemocy. To przede wszystkim sposób pojmowania świata, podejście do ludzi i jednocześnie - praktyczne narzędzia. Porozumienie jest wtedy, kiedy wszystkie strony chcą rozmawiać - także wtedy, kiedy jest trudno, kiedy widzimy sprawy w różny sposób i po prostu nie zgadzamy się ze sobą. Ważne, aby w takiej rozmowie zadbać o szacunek dla każdego jej uczestnika, każdego wziąć pod uwagę.  

W naszych szkołach uczymy się empatii i sztuki porozumienia na równi ze szkolnymi przedmiotami. Aby młody człowiek stał się empatyczny i życzliwy, musi być traktowany z empatią i życzliwością. I oto jest nasza filozofia działania: potrzeby każdego człowieka są tak samo ważne i każdy ma prawo do szacunku, bezpieczeństwa, uczenia się, przeżywania emocji. W tym kierunku konsekwentnie rozwijamy w naszym zespole swoje kompetencje komunikacyjne. Po dwudziestu latach pracy wciąż jesteśmy w procesie, szukamy odpowiedzi na pytania, zadajemy nowe, podejmujemy wyzwania.

Jak to działa?

Kiedy zastanawiam sie, czym jest dla mnie Porozumienie bez Przemocy, widzę przed oczami uśmiech na twarzach dzieci i rodziców, którzy czują się wysłuchani, zrozumiani, obdarzeni pełnią empatii. 

Magdalena Feist- Mróz, pedagog szkolny w SP FILOMATA

Porozumienie bez przemocy nie jest niczym nowym. Wszystkie części składające się na ten model znane są od wieków. Moim celem było przypomnienie ludziom tego, co już wiedzą  – a mianowicie, jak powinniśmy odnosić się do siebie – i służenie pomocą w prowadzeniu życia, które harmonizowałoby z tą wiedzą.

Marshall Rosenberg

Komunikacja między ludźmi to przede wszystkim kwestia języka. Nie zawsze jesteśmy świadomi, jak działają słowa, których używamy. Rosenberg zaprasza do budowania takiej świadomości. A świadomość daje wybór!

Słowa mają MOC

To, co powiesz ma znaczenie. Wpływa na świat, na relacje, wpływa na nas wzajemnie. Słowa mają MOC. Czasem niosą POMOC, a czasem - PRZEMOC. W PbP ważne są intencje, z jakimi używamy słów. Jeśli nie wiesz, co mówisz (robisz) nie możesz mówić (robić) tego, co chcesz.

Opracowanie: Elżbieta Więcław, certyfikowana trenerka NVC

Na podstawie: Marshall B. Rosenberg, Porozumienie bez przemocy. O języku serca, Wydawnictwo Czarna Owca, wydanie II rozszerzone, Warszawa 2011.

Literatura, źródła informacji o Porozumieniu bez Przemocy